Qikelela indlela osebenzisa ngayo imali yebhonasi, sidlulile isikhathi sokuphuphuthekiswa yisonto elilodwa likaDisemba, kuloba uNtokozo Biyela
KULE NGOSI ngithanda sibheke indaba yokusebenzisa imali yebhonasi ngalezi zinsuku zenjabulo kaDisemba. Cha, angiyena umeluleki wezezimali kodwa yiseluleko nje lesi esivela kimina njengomeluleki kwezamabhizinisi ngoba kuye kube buhlungu ukubona indlela abantu bakithi abachitha ngayo imali ngesonto nje elilodwa lenjabulo kaDisemba.
Emasontweni amabili edlule ngiluleke abangani bami ezinkundleni zokuxhumana ukuthi kumele baqaphele ukuthi bayisebenzisa kanjani imali yebhonasi. Naku okokuqala okubalulekile, thenga izinto ozidingayo kuphela, hhayi ozifunayo.
Siye sibone njalo abantu bakithi uma sekufike isikhathi samaholidi kaKhisimuzi imiqondo yabo ivele ihambe, umuntu asebenzise imali kwesinye isikhathi angenayo noma imali kube sengathi alikho ikusasa. Kuba nje wukubona kwamakhelwane kungena ifenisha entsha noma sebethenge imoto entsha, nawe-ke usuyophuthuma ebhange uyofuna ukufaka ifenisha entsha noma uthenge imoto entsha ungazange ubhekisise ukuthi uyakudinga yini konke loko.
Isikhathi esiningi ngamaholidi kaKhisimuzi singena ezikweletini zezinto esingazidingi. Yini na? Yingoba kuba nale nto ethi ngesikhathi samaholidi kaKhisimuzi kufanele sithenge kuze kugqobhoke amaphakethe. Cha akunjalo.
Nosomabhizinisi abadayisayo bayazi ukuthi ngalesi sikhathi, yisikhathi sabo sokuxephula emkhomeni emabhonasini abantu ngoba wonke umuntu usuke enomusa odlulele ekusebenziseni imali. Abantu bakithi bavele bazulelwe ngamakhanda, imali iphume ubuthaphuthaphu.
Uma usuke waqaphela, amaholidi kaKhisimuzi noNcibijane ayisonto elilodwa vo. Yonke le mali imoshwa ukuze abantu bajabule isonto elilodwa nje bese bekhala unyaka wonke.
Ngiyazi abaningi baye bathi kubalulekile ukujabulisa umzimba osebenza kanzima. Angiphiki. Kodwa le nto ngiye ngiyiqhathanise nenhlobo yabantu ethanda ukonga imali ibe icwile ezikweletini. Leyo nto ayikhombisi ingqondo ephusile. Wonga kanjani imali ube ucwile ezikweletini? Engabe uqala ngokuvala umgodi wezikweletu kuqala bese uyonga.
Ngakho-ke ayikho le nto ethi jabulisa umzimba osebenza kanzima kuqala ebese usala ukhala unyaka wonke. Kuhle ukuthenga into entsha uma ngempela uyidinga, hhayi ngoba uyithanda futhi wenzela abantu. Kulula ukuthenga imoto noma yiphi, inkinga abantu abaningi ababhekana nayo abantu abathenga izimoto, ikakhulukazi ngemali yasebhange wukumelana nezindleko zokuyinakekela uma sekufanele uyikhokhele nyanga zonke, ukhokhele i-service, ushintshe amathayi, ukhokhe umshwalense, ufake uphethroli nokunye.
Thatha imali yakho yebhonasi, uthengele izingane izinto zesikole kuqala. Emva kwaloko ubeke imali engangoR2 000 kube eyezinyanga ezintathu okungenani yokufaka uphetroli. Le mali uzoyicaza ngoR500 njalo ngesonto okusho ukuthi uma isiphelele izoba uR6000. Yithathe uye egaraji likapethroli eliseduze nawe ojwayele ukulisebenzisa uvule i-akhawunti, uyiphose lapho. Njalo ngeviki ufake uphethroli ongadluli kuR500.
Thatha enye futhi engangoR2 500 uyibekele ukuthenga ukudla noma ungaqala ngezinyanga ezintathu. Loku kusho ukuthi isiphelele izoba wuR7 500. Shona esitolo lapho ujwayele ukuthenga khona ukudla uyifake ekhadini lakhona. Njalo ngenyanga thenga ukudla okungadluli kuR2 500. Uma kufanele ukuthi unezezele uzokwenza loko ngemali yakho kodwa ungeqi kulo R2500 uma uthenga ngekhadi elinaleyo mali.
Okokugcina, khokhela “umalume” ohambisa abantwana esikoleni imali yonyaka wonke ukuze ningaxabani naye njalo ngenyanga. Uma kuwuwena ohambisa izingane esikoleni beka imali ethile yase-tuck shop yezingane yonyaka wonke kuthi uma kuvulwa nje esikoleni uyiqulele yonke e-tuck shop ukuze ingane noma izingane zakho zingezukuba nenkinga yesikhaf’tini.
Yisibonelo lesi, usungasisebenzisa ukwaba imali yakho kuye ngokuthi iyimalini ibhonasi yakho.
Ngiyathemba ukuthi lezi zeluleko zizokusiza kakhulu mfundi wale ngosi. Ungamoshi imali yakho ngento engekho. Ekugcineni zonke lezi zinto ozithenga ngenani eliphezulu zizobe sezidayisa ngohhafu wemali ozothenga ngayo manje ngoJanuwari endalini. Linda.
- UBiyela uwumeluleki wosomabhizinisi ngaphansi kwenkampani yakhe, iMindset Shift Consulting.
Facebook: Ntokozo Mondli Biyela
