Vula umqondo uma udinga ukuxhaswa ebhizinisini, kuloba uNtokozo Biyela
NAMHLANJE ngithanda sibheke ukuthi yiziphi ezinye zezingqinamba ezenza ukuthi abantu abaqala amabhizinisi bangakutholi ukuxhaswa abakufunayo.
Ngesonto eledlule ngithintwe enye insizwa ifuna ngiyisize ekutholeni usizo lwezimali noma abatshalimali ebhizinisini lenxanxathela yezitolo efuna ukulivula ngakubo.
Okungixake kakhulu wukuthi kunemibandela nemigomo ekade eyibeka ngokuthi ozotshala imali yini azoyithola, yini angeke ayithole.
Nansi imibandela nemigomo yakhe:
- Ozotshala imali ngeke abe nengxenye kuleli bhizinisi kodwa uzothola inzuzo uma seliqalile ukusebenza;
- Ozotshala izimali ngeke abe nemibono ekutheni ibhizinisi lizoqhutshwa kanjani.
Lesi sicelo singididile kancane ngoba isikhathi esiningi uma abatshalimali betshala imali basuke bebheke inzuzo noma isabelo esithize ebhizinisini. Akekho umtshalimali othanda ukunikela ngemali yakhe nje kube sengathi unikeza abaswele, akabheke nzuzo.
Ngithe ake ngithathe lesi sicelo ngaphambi kokubheka abatshalimali ngisibhekise kule nsizwa. Ngiyibuze ukuthi yona ingayitshala yini imali ebhizinisini lapho ingeke ibe nesabelo kulo noma izwi ekutheni ibhizinisi lihamba kanjani?
Ithe “cha”. Ngase ngibuza ukuthi uma yona ithi cha, yini eyenza icabange ukuthi abatshalimali banemali yokuganga abahambe beyichitha wonke umhlaba lo? Ayikwazanga ukungiphendula.
Cha, loku angikwenzanga ngoba bengifuna ukumlulaza. Ngiye ngithande sibheke izinto eziningi ngaphambi kokuthi ngijule ekusizeni lowo somabhizinisi noma inkampani edinga usizo lwezamabhizinisi. Ngiye ngifune ukuthi wena uzifake nawe endaweni yabatshalimali ukuze ubone ukuthi yini eyenza babe magange ukutshala izimali, yini futhi eyenza babe manqikanqika ukudedela imali yabo.
Lolu hlobo lwesicelo belungeke luye ndawo. Ngimchazele ukuthi kuzoba lukhuni ukuthi athole abatshalimali ngoba phela abatshalimali uma betshala imali basuke befuna ukuhlomula. Ngeke ufike ucele ukhiye wendlu yomuntu bese umtshela ukuthi ngeke esaba namvume yokungena endlini akuboleke yona noma ukusebenzise indlu encane uma exineka.
Abatshalimali bawosomabhizinisi asebemnkantshubomvu. Nabo basuke bebheke amathuba okwandisa imali nomcebo wabo uma betshala imali, ngakho-ke akukuhle ukuthi uma udinga usizo lwemali ungatshengisi ukuthi lowo ozokusiza ngazo, yini azoyihlomula.
Uma sifuna izimali emabhange noma ezikhungweni zokubolekisa ngemali yokuqala ibhizinisi noma ukusimamisa ibhizinisi basiboleka ngoba bazi ukuthi bazothola inzuzo ephindaphindiwe.
Ngakho-ke nawe uma ubhala uhlaka lwebhizinisi cacisa ukuthi okuboleka imali uzotholani. Kwesinye isikhathi akubi ngisho indaba yemali kodwa kungaba ulwazi longoti wezamabhizinisi angalufaka ebhizinisini lakho ukuze lisimame ngokushesha. Loko uma ungakwenza imali kungaba yitshe lemali.
Ngizamile ukumbonisa ukuthi kungakuhle ashintshe umqondo, avumele abatshalimali babe nesabelo ebhizinisini lakhe lenxanxathela yezitolo. Loku kuzokwenza nabatshalimali babenomdlandla ekutshaleni izimali zabo noma ekuvuleni eminye iminyango yena abengeke akwazi ukuyivula. Ngamanye amagama abatshalimali beza nesisindo esingaphezu kwemali.
Cabanga ukhuluma noMnu uSandile Zungu ukuthi nibambisane naye ebhizinisini lakho bese evuma. Ukuba khona kwakhe kungakuvulela iminyango eminingi ngoba la oya khona uma bebona ukuthi usebenzisana naye, bangakhululeka bakunike okufunayo ngenxa yokwazi amava akhe kwezamabhizinisi. Konke akwenzayo kuyaphumelela, imisebenzi yakhe iyamkhulumela.
Ngakho-ke asiqaphelisise uma sifuna usizo oluthile noma olwezimali, kungabi nje yindaba yokuthi sifuna ukuhlomula sodwa. Kwezokutshala imali, kwenye inkathi ingcosana yesabelo sebhizinisi ingcono kunokuthola ibhizinisi lonke.
- UBiyela uwumeluleki wosomabhizinisi ngaphansi kwenkampani yakhe iMindset Shift Consulting
Facebook: Ntokozo Mondli Biyela
