Izimo eziyinselelo ziveza amathuba ebhizinisi, kuloba uNtokozo Biyela
EMASONTWENI edlule sIbheke ukuthi ungaliqala kanjani ibhizinisi. Sibalule izindlela ezimbalwa ezenza ukuthi abantu bagcine besungule amabhizinisi.
Izibalo ezintsha zikhombisa ukuthi bawu-7.2 million abantu abangasebenzi eNingizimu Afrika, bawu-2.9 million asebelahle ithemba lokuthola umsebenzi bese kuthi abawu-14.1 million bahleli ekhaya abangenamsebenzi, abangazisebenzi futhi abangafundi.
Lezi zibalo ziyashaqisa uma ubheka ukuthi isimo sempilo simazonzo. Kusho ukuthini loku na? Loku kucacisa ngokusobala ukuthi eNingizimu Afrika sekuphoqa kakhulu kunakuqala ukuthi sibe yisizwe esikhiqiza osomabhizinisi. Yiyona kuphela indlela esingatakula ngayo umnotho wethu nempilo yabantu bakuleli zwe.
Izinto ziyakhombisa ukuthi isikhathi sokuqashwa sesiyaphela ngenxa yokuthi amathuba omsebenzi aseyancipha impela. Kodwa noma amathuba omsebenzi encipha, baningi abantu abazohlala emakhaya namakhono abo.
Yiwo-ke lamakhono okufanele asukunyelwe kubonakale ukuthi ayikho yini imizamo engenziwa ukuqala izinkampani ezifana nalezi ebeziqashe laba bantu asebediliziwe zibaqeqeshele ukwenza ibhizinisi.
Elinye iso okungabukwa ngalo wukuthi uhulumeni abeke ingxenye yemali ukuze athuthukise ulwazi lwalaba bantu asebediliziwe ukuthi bakwazi nabo ukuziqalela okusamabhizinisi abo ukuze bakwazi ukuxosha ikati eziko.
Ngeke umnotho wezwe ufe ufadalale kodwa abantu abanamakhono bekhona begcwele izwe lonke leli. Kodwa-ke okubaluleke kunako konke wukuthi nabo abantu asebediliziwe kumele bashintshe umqondo babuke impilo ngelinye iso.
Emasontweni amane edlule ohlelweni ngezamabhizinisi Sithakela Isizwe kuKhozi FM ngibe nengxoxo nezintokazi ezine ezisungule amabhizinisi sekuqale iCOVID-19. UMpume weMapholoba Ice uthe uqale ibhizinisi emva kokulalela uhlelo lwethu. Waqala ngokwenza iqhwa ngama-tray kubo esebenzisa isiqandisi sakubo. Ibhizinisi selikhule kangangokuthi usethenge esinye isiqandisi kanti namakhasimende akhe asemaningi.
UZama uthe ngemva kokuwa kwebhizinisi lakhe lama-cab, uzithole engasenanto yokuziphilisa kodwa loko akumlahlisanga ithemba. Uvele waqala ibhizinisi lokudayisa ama-spice, awathengisela abantu abasabalele izwe lonke. Kumanje iZama’s Choice Spices isikhule ngesinye isivinini, ama-oda angena ubuthaphuthaphu.
USinethemba wePhysique Aid unebhizinisi elibhucunga imizimba. Usevele walithatha walibeka kwelinye izinga. Usebenzise isimo ukuthola amakhasimende amaningi ngenxa yokuthi abantu baxakekile empilweni badinga ukubhucungwa imizimba ukuze basabalalise umqondo.
UPhumzile yena wePureB Baby Care, odayisa isimonyo esisiza abantwana abanombandama, uthi waqala ukusenza emva kokuthola umntwana onenkinga yombandama.
Wazama yonke inhlobo yesimonyo kodwa kwanhlanga zimuka nomoya. Ugcine esethi kungcono azithakele yena isimonyo esizoshabalalisa lo mbandama. Kwaba wukuqala kwakhe njalo ibhizinisi elidayisa lesi simonyo sakhe esesiyintandokazi komama bezingane.
Kungani na ngibalula zonke lezi zintokazi eziqale amabhizinisi azo esimweni esibucayi seCOVID-19? Kungoba isikhathi esiningi amabhizinisi amaningi aqutshulwa yizimo ezingezinhle nezidinga izisombululo. Kokunye kuye kube yisimo umuntu azithola esekusona bese kuphoqa ukuthi enze okuyibhizinisi ukuze ezokwazi ukuxosha ikati eziko.
Yingakho-ke ngithi kuyaphoqa manje ukuthi uhulumeni nesizwe saseNingizimu Afrika bashintshe indlela abenza ngayo.
Kufanele siqale manje emabangeni aphansi sifundise izingane ibhizinisi ngoba uma singakwenzi loko, sizozithola sisobishini siyisizwe. Ifu elinyama lokusweleka kwemisebenzi liyoloku lilengela phezu kwethu. Masibhukule sakhe. Sizoyithola kanjani uma sihleli ekhoneni?
Kungenzeka ukuthi wena mfundi asikakufikeli lesi simo kodwa kungaba kuhle ukuthi nawe ube nolwazi lokuthi uliqala kanjani ibhizinisi. Yiziphi izinto okufanele uzazi mayelana nokuba nebhizinisi ukuze kuthi mhlazane sifika isimo sokudilizwa ube usuzicijile emkhakheni yokuba nebhizinisi.
- UBiyela uwumeluleki wosomabhizinisi enkampani yakhe iMindset Shift Consulting
Facebook: Ntokozo Mondli Biyela
