Uncoma izinkundla zokuxhumana oneminyaka enebhizinisi lokukhiqiza ubucwebe, nathi selidlondlobale selinamakhasimende kwamanye amazwe. Uxoxe noZIMBILI VILAKAZI

IBHIZINISI lokwenza ubucwebe lidinga ukuthi ube nothando olujulile lobucwebe kanjalo nobuciko. Lawa ngamazwi kaMnu uBilly Dlamini oseneminyaka enza ubucwebe. 

UDlamini, oneminyaka ewu-40 nodabuka eKlaarwater, eThekwini, uthi waqala ukuba nothando lobucwebe esafunda isikole. 

“Indaba yokuthanda ubucwebe yinto endala. Ngaqala ukubuthanda ngisafunda isikole. Ngaleso sikhathi ngangizithengisela ubucwebe bomkokotelo obuphucukayo,” kukhumbula uDlamini. 

Uthi uthe uma eseqede isikole, waqala wajwayelana nabantu abasebenza ngobucwebe obuwungqo abamkhombisa izindawo lapho kudayiswa khona izinto zokukhiqiza ubucwebe bangempela.

“Ngaqala lapho-ke ngaba nemishini yami yokukhiqiza ubucwebe. Kwaya ngokuya ngagcina senginendawo yami yokusebenza. Kuthe ngo-2005 ngase ngiba nendawo yami yokwenza ubucwebe enezinto zokusebenza eziphelele,” kusho yena. 

Uthi ufunde unyaka owodwa efundela ukwenza ubucwebe. Uthi wafunda eGoli; nakhona wayeseyopholisha ikhono nje, okwase kunesikhathi eside likhona.

Nakuba engazigxeki izikole ezihlonishwayo ezilolonga amakhono obucwebe kodwa uthi ubonile ukuthi kukhona lapho kubuye kusale khona ekucijeni amakhono okukhiqiza ubucwebe.

“Ubucwebe buwubuciko; yinto okufanele isuke kuwena ngaphakathi. Ngisebenzile kakhulu nezingane ezinama-diploma eziwathole ezikhungweni zemfundo ephakeme, ngathola ukuthi ulwazi lokwenza alubonwa. Lona ulwazi lokufundiswa lukhona kodwa kufanele ukwazi ukukukwenza lokho okufundile uma ufuna ukukhipha ubucwebe obuhle,” kusho uDlamini. 

Uthi uhambo lwakhe kulolu hlobo lwebhizinisi lube nezikhisi eziningi kodwa waqhubeka wabambelela ngenxa yothando. 

“Leli bhizinisi lisenziwa kakhulu yilezi ezinye izinhlanga. Kithina bantu bebala elinsundu, liseyivelakancane, ngakho isikhathi esiningi uthola ukuthi abantu abanakho ukusethemba thina ndlu emnyama esilenzayo,” kusho uDlamini. 

Uthi kwesinye isikhathi uke ahlangabezane nekhasimende elingakholwa ukuthi umsebenzi owakhe ngempela. Amanye amakhasimende awakholwa ukuthi ubucwebe bakhe buwungqo.

“Kangangokuthi lize lifune ukuthatha ubucwebe engibenzile lihambe libuqinisekisa ezindaweni eziqinisekisayo ukuthi ngabe obangempela yini. Bekuye kungiphathe kabi ekuqaleni, ngize ngithi ngicwaswa ngokwebala kodwa manje angisabi nendaba ngoba ngabuye ngabona ukuthi leli bhizinisi liyivelakancane kithina ndlu emnyama; ngakho kuzokwenzeka ukuthi ngihlangabezane nezinto ezifana nalezi,” kusho yena.

Uthi kubuye kwamsiza nokho ukuthi bangabi baningi abantu abamnyama abenza lo msebenzi ngoba kuthe uma abantu abaningi sebazi ngaye, waqala wasimama umsebenzi wakhe. 

Uthi ngokwazi kwakhe, okwamanje kusewuyena yedwa omnyama onaleli bhizinisi eThekwini.

Uthi kumsize kakhulu ukuthi athi uma ethole ikhasimende elifuna ubucwebe kuyena, asebenze ngokuzimisela. 

“Loko kungakhele igama. Ngabona sengithola amakhasimende amaningi ngoba lowo nalowo obegculiseka ngomsebenzi wami ubebayalela (abanye) ukuthi beze kimi abambuzayo ngobucwebe engimenzele bona,” kuqhuba uDlamini.

Nokho uqhube wathi zike zaba khona izikhathi ezinzima ebhizinisini. Ubalule u-2008, nathe kwamphoqa ukuthi alivale thaqa ibhizinisi elase linezisebenzi eziyisithupha ngenxa yenzikamnotho eyaba nomphumela omubi emhlabeni wonke. Uthi emva kwaleso sikhathi esinzima, babuye bavula. 

“Njengamanje sesibane futhi sesisebenza ngokucophelela. Sesinolwazi olunzulu manje, okubalwa nokuthatha izinqumo eziphusile; ikakhulukazi uma kuziwa ngasezimalini,” kusho yena.

Uthi ukuthakasela kakhulu ukwesekwa akutholayo manje okuvela ngisho naphesheya kwezilwande imbala. Uthi kukona usizwe kakhulu yizinkundla zokuxhumana. 

“Mina zingiphakamise kakhulu izinkundla zokuxhumana. Nginamakhasimende iNingizimu Afrika yonke, kwaze kwagcina (kukapakele) ngisho naphesheya kwezilwandle,” kusho yena.

Uthi iphupho lakhe elikhulu wukuthi akhulise isitolo sakhe esitholakala kwi-internet. Uthi ngenxa yokuthi izikhathi ziyashintsha, abantu sebethenga ngale ndlela; ngakho naye uyafuna ukuthi adlondlobale ngalapho.

Uthi nakuba lishayekile kancane ibhizinisi lakhe ngenxa yeCOVID-19 kodwa akubanga kubi kangakho. 

“Wonke umsebenzi wami ngavele ngawufaka endalini ewu-50%. Kwangisiza loko nokho ngoba ngikwazile ukuthi ngithole amakhasimende amaningi ngokwenza loko, abantu bakhokha. Kwathi uma kuxegiswa imithetho yokuvulwa kwezwe, ngakwazi ukuthumela abakuthengile.”

_{Facebook: Billdore Jewellery}

_{Instagram: @billdore}